İnsanlarda iştah ve yeme olayı beyindeki hormonlardan etkilendiği gibi psikolojik nedenler de olabilir.

DUYGUSAL YEME NEDİR:

Duygusal yeme gerçekten acıkmadığı halde duygusal nedenlerle yeme olayıdır. Psikolojik olarak zayıf olduğunuz anda, sıkıntı, stres, anksiyete, sinirlilik durumunda , bir güçlükle karşılaşınca yemek yeme olayı duygusal yani psikolojik yemedir.

Stresi olan kişilerde kilo alma olayı fazla görülür. Bunun nedenleri şunlardır:

1.Stres kanda kortizol hormonunu artırır. Artan kortizol hormonu metabolizmayı yavaşlattığı gibi tatlı ve tuzlu gıdalar yemeye neden olur ve açlık atakları yapar. İşsizlik, boşanma, havanın kötü olması, işin yoğun olması sizi yemeye yönlendiriyorsa bu psikolojik kökenlidir. Özellikle çikolata ve şeker yemeye yönelme bu durumda artar. Bu gıdalarda beyindeki mutluluk hormonu olan serotonini artırarak sizi rahatlatır. Ancak bu atıştırmalar kiloyu artırmaya başlar.

2.Açıkmadığı halde yemek yeme olayı sosyal nedenlerle yapılan toplantı yemekleri nedeniyle olabildiği gibi sinirlilik, onceden çocukluk döneminden kalma alışkanlık nedeniyle de olabilir.

PSIKOLOJIK YEME NASIL ANLAŞILIR?

Aşağıdakilerden birisi sizde varsa psikolojik olarak fazla yeme durumunuz var demektir:

1.Aç değilken yiyorsanız
2.Gizli olarak yemek yiyorsanız
3.Kısa zamanda çok yiyorsanız
4.Yiyince sakinleşiyorsanız
5.Kızgın, kötümser iken çok yiyorsanız

PSİKOLOJİK YEME DURUMUNDA NE YAPMALI?

1.Yemek yedikten hemen sonra acıkkma oluyorsa hemen tatlı yemeyin biraz bekleyin
2. Biraz su için, müzik dinleyin, kitap veya başka şeyler okuyun,
3.Etrafınızda ve yanınızda kilo aldırıcı tatlı gıdalar bulundurmayın
4.Hergün ne yediğinizi ne zaman ve hangi ruh halinde ne yediğinizi bir yere not edin. Sizi yemeye yönlendiren olayları saptamaya çalışın
5.Eğer mutlaka yemek zorunda hissediyorsanız meyve, grisini, tam buğday ekmeği ile yapılmış tost, birkaç badem veya ceviz, kuru erik, salatalık, yoğurt , müsli yiyin.
6.Az ve sık yiyin. Karbonhiratlardan uzak durun. 3 ana öğün 3 ara öğün yapaın.
7.Dışarı çıkın, yürüyüş yapın. Egzersiz açıkma ataklarını azaltır.

GERÇEK ACIKMA ATAKLARI NEDİR?

Gerçek acıkma atakları bazı hormon bozukluklarından oluşur. En önemli nedenler insülin direnci, tiroid yetmezliği, prolaktin yüksekliği , polikistik over gibi hastalıklardır.

EN SIK NEDEN: HİPOGLİSEMİ-YEDİKÇE ŞEKER DÜŞMESİ

Yemek sonraları kan şekeri düşüklüğü, yaşamı çok kötü etkileyen, enerjiyi düşüren, halsizlik, yorgunluk ve baş dönmesi yapan, iş verimini düşüren ve sizi kızgın, öfkeli, sabırsız bir hale getiren bir durumdur. Çok sık olmasına rağmen üzerinde pek durulmayan önemli bir hastalıktır. Kilo veremeyen kişilerin çoğunda reaktif hipoglisemi vardır.

Gün içinde acıkma atakları oluyor ve şekerli gıdalara saldırıyorsanız; öğleden sonraları baş ağrısı varsa; uykudan birkaç saat sonra gece yarısı uyanıyor ve zor uyuyabiliyorsanız; kötü rüyalar görüyor ve devamlı bir yorgunluk varsa; öğleden sonra canınız şeker veya kahve içmeyi çok istiyorsa; baş dönmeleri varsa; yemek yiyinceye kadar halsizlik ve yemek gecikince kendinizi bitkin hissediyorsanız; halsizliğiniz yemek yiyince düzeliyorsa; yemek gecikince ellerde titreme ve çarpıntı oluyorsa; çok duygusalsanız, çabuk sinirleniyor ve kontrolünüzü kaybediyorsanız; yemek önceleri çok huzursuzsanız; yemeklerden sonra uyku basıyor ve gün boyu uyukluyorsanız, bu belirtiler kahvaltı öncesi de oluyorsa, kan şekerinizde düşüklük olabilir. Bunun başlıca nedeni de dengesiz beslenme, fazla karbonhidratlı, nişastalı gıdalar ve şeker yeme, stres ve aşırı kafein alımı (kahve, çay, kola) veya ailenizde şeker hastalığı olmasıdır.

Kilolu kişilerde hipoglisemi atakları daha fazla görülürse de, normal kilolu ancak egzersiz yapmayan ve depresyon yaşayan kişilerde de kan şekeri düşüklüğü olabilir. Bu kişilerin bir kısmı psikolog ve psikiyatrlarda depresyon tedavisi görürler.

Kan şekerinde düşme, genellikle sabah saat 11.00 ve öğleden sonra saat 16.00 civarında daha sık olur. Bu hastalar bu saatlerde biraz daha yorgun olurlar, hafif baş ağrısı, depresyon ve derin bir açlık hissederler. Bu nedenle de, bu saatlerde çikolata, kek, pasta, kurabiye yer veya kola içerler.

Bu gıdaları alan kişinin şikayetlerinde hafif bir düzelme olur. Sabah saat 11.00’de oluşan kan şeker düşüklüğünün nedeni sabah kahvaltıda yenen şekerli ve nişastalı gıdalardır. Öğle yemeğinde yenen tatlı ve nişastalı gıdalar da öğleden sonra, saat 16.00’da kan şekeri düşmesine neden olur. Buna karşılık sabah ve öğleyin proteinli gıda alanların kan şekerinde pek düşme olmaz. Kan şekeri düşünce yenen şekerli gıdalar 30-60 dakika süreyle bir rahatlık sağlar, ama daha sonra kan şekeri tekrar düşer. Sonunda bu kişiler gün içinde kan şekerinde yükselme ve düşmeler yaşar ve bol miktarda şeker, çikolata ve buna benzer şekerli gıdalar tüketirler. Bu kişiler sabah kalktıklarında huzursuzdurlar, kavga etmeye ve tartışmaya eğilimlidirler. Bir şeyler yedikten sonra rahatlarlar.

Bazı kilolu kişiler ise diyete başladıktan sonra, baş dönmesi ve açlık atakları ortaya çıktığı için diyeti bırakırlar. Bunun nedeni kan şekerinin düşmesidir. Kan şekerinin düşmesini önlemek için, tam tahıl ürünleri (tam buğday ekmeği, çavdar gibi), sebze ve meyve yemelidir. Bu kişiler diyet yaparken üç ana öğün üç ara öğün yemek yemelidirler.

Hipoglisemi-şeker düşmesi ataklarının olması stres hormonlarını yani adrenalini artırır ve anksiyete, panik atak ve depresyon gibi psikoloji sıkıntılar ortaya çıkar.

Kısaca özetlersek, kan şekeri düşmelerine tıp dilinde hipoglisemi denir ve bu kişilerde şu belirtiler ortaya çıkar:

•Halsizlik, bitkinlik
•Psikolojik durumda değişiklik
•Sinirlilik
•Baş ağrısı
•Ellerde titreme
•Bulantı
•Görmede bulanıklık veya çift görme
•Soğuk terleme
•Çarpıntı, kalp atımlarını hissetme
•El ve ayakta çözülme, iç titremesi ve kas ağrıları
•Baş dönmesi
•Soluk ve terli bir görünüm
•Ani başlayan bir yorgunluk hissi
•Şiddetli yorgunluk
•İç ezilmesi ve yeme isteği
•İsteksizlik
•Anksiyete, depresyon ve kontrolü kaybetme
•Allerjiler (astım, saman nezlesi ve ciltte alerjik bulgu eğilimi)
•Bazı şeylerden korkma (fobi)
•Uykusuzluk
•Şekerli gıdalara saldırma
•Unutkanlık
•Sebepsiz yere ağlama
•Şiddetli kan şekeri düşmelerinde bayılma ve koma

ACIKMA ATAKLARI VAR VE KİLO ALIYORSANIZ BİR ENDOKRİN UZMANINA başvurun. Psikolojik yemeler ile gerçek hipoglisemi bazen bir arada olabilir. O zaman hem Endokrin Uzmanına hem Psikiyati uzmanı veya psikologa birlikte gitmek gerekir.